Ikerketa Hezkuntzan - Irakasle Ikertzailea

Ikerketa hezkuntzan

XXI. mendeko hezkuntzaren ardatz nagusienetako bat irakaslearen etengabeko hausnarketa eta izaera kritikoa sustatzean datza. Irakaslearen jarduna etengabe berraztertzeko beharra dago, bere lana burutzen duen errealitatera moldatu eta honi ahalik eta era eraginkorrean erantzuteko. Jarraian ikusgai dagoen bideoak era argigarri batean azaltzen du ideia hauek.

Baina irakasleak bere burua eta jarduna aztertu eta hobetu behar duela esatea ongi dago, baina nola egin hau? Zein bidetatik? Aditu eta ikertzaile ugari saiatu dira galdera, baina guk arlo honetan, praktika gogoetatsua deritzona defendatzen dugu.

Praktika gogoetatsua

Izenburuak dioen bezala, jarraian datozen lerroak, praktika-gogoetatsuaz arituko dira. Baina zer da eta zertarako? Irakasle ikertzailearen lanerako ardatz nagusia praktika gogoetatsua deritzona da. Bere egunerokotasuna finkatuko duen oinarria izan behar delarik.

Jardun honen helburua, irakasleak euren eguneroko jarduna era kritiko batean aztertuz (ekintzen ikerketa), beraien ekina hobetuko dituzten berrikuntzak txertatzea da irakaskuntza prozesuan. Horretarako, irakasleak ikerlari funtzioa izan behar du, hots, bere praktika guztia aztertu behar du eta bertan aurkitzen dituen akats edota gabeziei erantzun. Hau da, helburua ikasiz ikastea litzateke. Ondorioz, irakasleak ikerlari bilakatuko dira, beraien eguneroko jardunean.

Hau guztia aurrera eramateko, beharrezkoa da ikerkuntza prozesua edota praktika-gogoetatsua bideratuko duen metodologia bat garatzea. Baina lehenik eta behin, beharrezkoa da metodologia horrek izan behar dituen helburuak zehaztea. Metodologia hau, gai izan behar da prozesua burutzen ari den pertsonak konpetentzia berriak barneratzeko, bere aurreko jakituria eta praktikan oinarritzen direnak. Baina hauek ez dira bakarka garatu beharrekoak, baizik eta ikastetxeko kideon arteko interakzio sozialak  garatuko dituen jakituriak dira, azken finean prozesu hau praktika kolaboratibo bat izan behar delako. Denon arteko ikerketa eta jakiturien interakzioaren ondorioak aberatsagoak izango dira eta konpetentzia.

Ez da ahaztu behar ere, prozesu guzti hau ziklikoa dela, hau da, ez duela amaierarik. Beraz, praktika hau gure pedagogo bilakaera guztian garatu beharreko zerbait izan beharko litzateke. Praktika gogoetatsuaren azalpen labur honen ostean, jarraitu beharreko metodologia azalduko dugu.

Horretarako hainbat teknika ezberdin daude, baina hemen azalduko dena ALACT deiturikoa da, ingelesezko akronimoa, Ekin (action) - Egindakoa aztertu (looking back to the action) – Kontzientziatu (awareness of essential aspects) – Ekintza alternatiboak eraiki (creating alternative methods of action) – Entseatu (trial) pausoetarako. Prozesu guzti hau, praktikaren obserbazioan oinarritzen da. 

Korthagenek (2001) garatutako teknika hau, bost pausotan banatzen da, eta ikerketa hau burutzeko behar ditugun datuak jasotzeko erabili ahal diren tresnak ugariak dira (klaseak grabatzea, egunerokoak…), baina hemen erabiliko dena egunerokoa izango da, irakasleak, klasean ematen dena idatziko du, bere jardun praktikoaren nondik norakoak islatzeko helburuarekin.

Nahiz eta bost pauso diren zehaztu dugun, 0 pauso bat ere txertatu dugu, prozesua garatu ahal izateko egoera bat sortzea helburu izango duena.

                       

0.       AURRELANKETA

Praktika-gogoetatsua hasi aurretik, beharrezkoa da lehenik eta behin irakasleari oinarri teoriko eta praktiko batzuk eskaintzea bere burua eta bere kideena aztertu ahal izateko, beraien garapen profesionalaren ikuspuntutik. Gogoeta egiteko eta ikerketa-praktikak burutzeko instrumentuak ere bereganatu behar dituzte, hauek denak beraien arteko kolaborazioaren ikuspuntutik garatu beharko dituztenak.

Baina, hau guztia ezin da garatu irakasleak berak aldaketaren beharra sentitzen ez badu, eta ikerketa bere lan egiteko modua hobetzeko tresna gisa ulertzen ez badu, beraz ikuspuntu hau argi duela ziurtatu behar da.

1.       EKIN

Prozesuaren abiapuntua da. Pertsonaren esperientzia eta ekintzak dira, era intuitibo eta inkontzientean burutzen dituenak.

2.       AZTERTU

Egindakoaren gainean ezartzen da helburua atentzioa, kontzientziazio prozesu bati hasiera emanez.

Praktika-gogoetatsua garatzeko, fase honetan irakasleak, eguneroko edota noten koaderno bat erabiliko du. Bertan, irakasleak klasean egindakoaren gaineko gogoeta edota hausnarketa bat burutu beharko du, berau, klase bakoitzaren ostean egitea komeniko litzateke edota denbora tarte laburretan (pare bat aldiz astean).

Honen helburua, bere jardueran ematen diren une edota gertaera nagusiak plasmatu beharko dira. Hauek bi eratakoak izan daitezke, irakaskuntzarekin zerikusia dutenak (ikasgaiaren gaineko metodologia egokia bai/ez, kontzeptuen barneratzea), edo ikasle zein irakaslearekin erlazioa dutenak, hau da norbanakoaren edo kolektiboaren arlo psikologiko edo sozialarekin erlazioa dutenak (jarrerak…)

3.       KONTZIENTZIATU

             Atzera botatako begiradaren ostean, pertsonak bere praktikan burutu behar dituen                              aldaketez ohartzen hastea da fase honen xedea.

             Horretarako, egunerokoa hartu eta atzera bota behar du begirada, horrela, bere                                    bilakaeraren prozesua ikusi ahal izango duelarik. Sumatuko du, arazo edo gatazka batzuk                      behin da berriz agertzen direla, eta horien jatorri eta zergatiez ohartzen hasiko da. Fase                        honetan eta datorrenean (Alternatibak erakin), irakasleek oinarri teoriko eta kontzeptualak                barneratu beharko dituzte, bai arazoak era egoki batean identifikatzeko, baita beraien                          alternatibak oinarri bat izan dezaten.

4.       ALTERNATIBAK ERAIKI

Behin bere praktikan aldatu behar dituen alorrak argi dituela, era kontziente batean fazeta horiei alternatibak aurkitu eta metodo berriak eraikitzen dira.

Horretarako, nahiz eta irakasleak norbanako bezala burutu dezakeen hau, praktika kolaboratiboa lehenestea litzateke egokiena. Gogoeta eta alternatibak, norberak burututakoak baino aberatsagoak izango baitira beste kideekin elkarganatu ezkero.

Guzti hau egiteko, irakasleak elkar batu eta hausnartu behar dute. Prozesu honetan, irakasle bakoitzak ondorioztatu dituzten kontzeptuak plazaratuko dituzte eta denen arteko elkarlanaren bitartez, aterabideak aurkitzeari ekingo diote.

Prozesu honek gune ezberdinak izan ditzake:

·      Materia bereko irakasleak:  maiztasun nahiko handia izan beharko lukete (hilabetean behin), beraien helburua, materia garatzeko egiten diren praktikak egokia izatea litzateke.

·    Kurtsoko irakasleak: kurtsoaren bilakaera egokiaz arduratzea da helburua. Horretarako, kurtsoen faseen arabera biltzea komeniko zen (hiruhilabetero, lauhilabetero)

·   Ikastetxeko irakasleak: Ikastetxean, praktika era egokian ematen dela eta berau ikuspuntu gogoetatsu batetik garatzen dela arduratu behar dira. Horretarako kurtsoan behin batu.

5.       ENTSEATU / EKIN

             Azken pausoa litzateke eta era berean lehenengoa ere, behin zikloa amaituta, ziklo berri bati              hasiera emango baitzitzaion, metodo berriak aztertu eta ebaluatzeari ekingo baitzaio.

Egoera ideal batean, egokiena Praktika Gogoetatsu bat egitea litzateke, Schonek adierazi zuen bezala. Izan ere, ikasketa prozesua, praktika simulatzen duten proiektuak gauzatzean oinarritzen baita, tutore eta kideen arteko interakzioan.